Vlera mesatare e ndonjë karakteristike është e dhënë statistikore me rëndësi. Ajo është vlerë e tillë e karakteristikës, e cila përfaqëson (sipas ndonjë kriteri) të gjithë popullimin. Vlera mesatare e tillë mund të zgjidhet sipas kritereve të ndryshme. Në qoftë se vlera mesatare zgjidhet në mënyrë empirike nga vlerat konkrete të karakteristikës, atëherë kemi të bëjmë me vlerë mesatare pozicionale.
Mesatarja aritmetike mund të ndahet në dy grupe:
- Mesatarja aritmetike e thjeshtë;
- Mesatarja aritmetike e ponderuar.
Mesatarja aritmetike e thjeshtë përftohet në bazë të pjestimit të shumës së mbledhur të të dhënave individuale me numrin e tyre në seri.
Le të jetë n numri i elementëve të popullimit ose mostrës që studiohet dhe le të jetë X karakteristikë e cila për çdo element merr saktësisht nga një herë vlerat
x_{1},x_{2},x_{3},...,x_{n}.
Atëherë mesatarja aritmetike e thjeshtë e karakteristikës X llogaritet sipas formulës:
\bar{X} = \frac{x_{1}+x_{2}+x_{3}+...+x_{n}}{n} =\frac{\sum x_{i}}{n}.
Mesatarja aritmetike e ponderuar
Kjo mesatare përdoret në rastet kur frekuencat e të dhënave janë të ndryshme ose të grupuara. Mesatarja aritmetike e ponderuar paraqet raportin e shumës së fituar si rezultat nga shumëzimi i të dhënave me frekuencat e tyre, e pjestuar me shumën e madhësive të frekuencave të varianteve të serisë. Në rastin kur vlerat
x_{1},x_{2},x_{3},...,x_{n}
të karakteristikës paraqiten me frekuenca
f_{1},f_{2},f_{3},...,f_{n}.
Atëherë mesatarja aritmetike e karakteristikës është:
\bar{X} = \frac{f_{1}x_{1}+f_{2}x_{2}+f_{3}x_{3}+...+f_{n}x_{n}}{f_{1}+f_{2}+f_{3}+...+f_{n}}=\frac{\sum f_{i}x_{i}}{\sum f_{i}}.
Ku Xi janë variancat e karakteristikës dhe fi frekuencat përkatëse.